Kamulaştırma Haritası

Kamulaştırma Nedir? Kamulaştırma Aşamaları Nelerdir?
Ülkemizde kamu yatırımları için arazi temini konusunda en yaygın kullanılan yöntem kamulaştırmadır. Kamu tarafından gerçek ve özel hukuk kişilerin mülkiyetinde bulunan taşınmazların kamulaştırması işlemi hem teknik hem de hukuki bir işlemdir. Kamulaştırmanın teknik kısmı, hazırlanan kamulaştırma haritalarının ilgili Kadastro Müdürlükleri tarafından kontrol edilmesi ve onaylanmasıdır. Kamulaştırmanın hukuki kısmı, ilgili Kadastro Müdürlüğü tarafından onaylanan kamulaştırma haritasının/planının tapuya tescil edilmesidir.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2010/22 sayılı genelgesinde kamulaştırma haritaları şu şekilde tanımlanmaktadır; kamu yararının gerektiği hallerde gerçek ve özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların Devlet ve kamu tüzel kişi mülkiyetine geçirilmesi işlemi için yapılan haritalardır. Kamulaştırma haritalarının hazırlanmasında yetkili mesleki disiplin Harita Mühendisleridir.

Kamulaştırma haritalarının hazırlanması işi, Harita Mühendislik disiplini içerisinde uzmanlık isteyen bir konudur. Şirketimiz ortakları, kamulaştırma haritalarının hazırlanması işi konusunda 20 yıllık tecrübeye sahiptir. Bugüne kadar yüklenimine aldığı çok sayıda işi hızlı, sorunsuz ve başarılı bir şekilde tamamlamıştır.

Projelerinizde yer alan kamulaştırma haritalarının hazırlanması işi için yetkin ve güvenli bir çözüm ortağı arıyorsanız bizimle irtibata geçebilirsiniz.

Kamulaştırma Nedir?
Son yıllarda ülkemizde önemli altyapı ve üst yapı yatırımlar projeleri yapılmaktadır. Bu projelerin gerçekleşmesi için proje alanında kalan taşınmazların devlet tarafından hukuki yollar ile alınması gerekmektedir. Ülkemizde kamu yatırımları için gerekli olan taşınmazların temini için kullanılan en yaygın yöntem ise kamulaştırmadır.

Anayasamızın 46. maddesi kamulaştırmanın hukuki dayanağı olarak kabul edilmektedir. Kamulaştırmayı düzenleyen bu maddenin ilk fıkrası; “devlet ve kamu tüzel kişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmaya yetkilidir” şeklindedir.

Devlet ve kamu tüzel kişilerince yapılması gereken kamulaştırma işlemleri 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu‘nda düzenlenmiştir. Bu kanun ile kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların;

• Kurulacak komisyon ile birlikte kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını,
• Taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini,
• Kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını,
• İdareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini,
• Karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemleri düzenlenmiştir.
• Kanunun 3. maddesi; “İdareler, kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak
• haklarını kamulaştırma yapabilirler.” şeklinde olup, kamulaştırmanın şartlarını belirlemiştir.

5. maddede kamulaştırma için kamu yararı verecek kamu kurum ve kuruluşları sayılmaktadır. Ancak ülkemizde en fazla kamulaştırma yöntemine başvuran kamu kurum ve kuruluşları şunlardır;

• Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ)
• Karayolları Genel Müdürlüğü (TCK-KGM)
• Devlet Demir Yolları Genel Müdürlüğü (TCDD)
• Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ)
• Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ)
• Toplu Konut İdaresi (TOKİ)
• Belediyeler
• Üniversiteler

KAMULAŞTIRMA AŞAMALARI
Bu bölümde öncelikle kanunda “kamulaştırmada önce yapılacak işlemler” olarak tanımlanan kamulaştırma haritaları detaylı bir şekilde anlatılacaktır. Daha sonra kamulaştırma işlem aşamaları kanun maddelerine dayandırılarak detaylı bir şekilde anlatılacaktır.

1. Kamulaştırma Haritalarının Hazırlanması
2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 7. maddesinde “Kamulaştırmayı yapacak idare, kamulaştırma veya kamulaştırma yolu ile üzerinde irtifak hakkı kurulacak taşınmaz malların veya kaynakların sınırını, yüzölçümünü ve cinsini gösterir ölçekli planını yapar veya yaptırır” denmektedir. Burada belirtilen ölçekli plana kamulaştırma haritası veya kamulaştırma planı adı verilmektedir.

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2010/22 sayılı genelgesinde Kamulaştırma Haritası (planı); “Kamu yararının gerektiği hallerde gerçek ve özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların Devlet ve kamu tüzel kişi mülkiyetine geçirilmesi işlemi için yapılan haritalardır.” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu haritaların hazırlanmasında Harita Mühendisleri yetkilendirilmiştir.

Kamu yatırım projesinin niteliğine göre şeritvari veya pafta bazlı olmak üzere iki şekilde hazırlanmaktadır. Some ve kurp elemanları içeren ve belli bir güzergaha sahip olan projelere şeritvari projeler denmektedir. Karayolu, sulama ve drenaj kanalları, enerji nakil hatları ve petrol boru hatları şeritvari projelere örnektir. Bu tarz projeler için şeritvari kamulaştırma haritaları hazırlanmaktadır.

Proje belli bir alanı kapsıyorsa o zaman pafta bazlı kamulaştırma haritası hazırlanmaktadır. Örnek olarak baraj rezervuar alanı, malzeme ve depo sahaları verilebilir. Ayrıca okul, üniversite, hastane, spor sahaları, doğalgaz ve petrol tesisleri gibi alanları da verilebilir.

1.1. Projelerin temin edilmesi
Şeritvari kamulaştırma haritası hazırlanması işine örnek olarak Devlet Su İşleri tarafından yapılan drenaj kanalı değerleri kullanılmıştır.

Öncelikle projeye ait some değerleri çizim programına tanımlanır (Resim 1). Sonrasında proje üzerinden veya İdare tarafından belirlenen kamulaştırma genişliği çizim programına tanımlanır (Resim 2). Daha sonra kamu projesine ait kamulaştırmaya esas güzergah çizimi hazırlanmış olmaktadır (Resim 3). Güzergah çizimi hazırlandıktan sonra İdare tarafından güzergaha ilişkin kamulaştırma, geçici irtifak veya daimi irtifak bilgileri alınır (Resim 4). Sonuç olarak, kamulaştırmaya esas proje güzergahımız ve yapacağımız işlem belirlenmiş olmaktadır.

Pafta bazlı kamulaştırma haritası hazırlanması işine örnek olarak yine Devlet Su İşleri tarafından yapılan baraj kamulaştırması kullanılmıştır.

Baraj aks yeri, depo ve malzeme sahaları ve rezervuar sahası gibi kapalı alanlar için pafta bazlı kamulaştırma haritası hazırlanır. Öncelikle malzeme ve depo sahalarına ait köşe koordinatları ile aks yeri projesi İdare tarafından verilir. Daha sonra rezervuar da suyun maksimum yükseleceği kot bilgisi İdare’den istenir. Sonrasında bu kot değeri arazide okunarak projeye işaretlenir. Ancak bölgeye ait hassas halihazır harita varsa bu değere ait eğri çizilerek rezervuar sınırı belirlenebilir. Sonuç olarak, projelerden veya arazi okuması ile doğrudan elde edilen verilerle pafta bazlı kamulaştırmaya esas alanlar bu şekilde belirlenir.

1.2. Tapu ve Kadastro Verilerinin Temini
Önceki bölümde anlatıldığı şekilde kamulaştırmaya esas güzergah ve alanlar belirlendikten sonra projenin bulunduğu sahanın kadastral verilerine ihtiyaç duyulur. Bunun için öncelikle İdare tarafından ilgili Tapu ve Kadastro Müdürlüğü’ne yetkilendirme yazısı gönderir. Sonrasında Kadastro Müdürlüğünden yetkilendirme yazısında yer alan personeller tarafından kadastral veriler temin edilir. Daha sonra oluşturduğumuz güzergah ve alanlar ile kadastro verileri üstüste çakıştırılır. Bu şekilde hangi kadastro parselinde kamulaştırma yapılacağı belirlenir. Son olarak bu parsellerin tapu bilgileri ilgili Tapu Müdürlüğünden temin edilir.

1.3. Kamulaştırma Haritasının Hazırlanması
Tapu ve kadastro verilerinin temininden sonra hem şeritvari hem de pafta bazlı kamulaştırma haritası hazırlanabilir. Burada dikkat edilecek hususlar şu şekildedir.

• Hazırlanacak harita ile kadastro paftası aynı koordinat sisteminde ve aynı ölçekte olmalıdır.
• Kamulaştırma haritalarına ait bütün değerler, kadastro paftasına işlenebilecek yüzölçümü hesap ve kontrolü yapılabilecek nitelikte ve sayısal olmalıdır.
• İdare tarafından kamulaştırılacak bölümler “parselnumarası/B” şeklinde, arta kalan bölümler A, C, D… şeklinde numaralandırılır. Ancak birden fazla kamulaştırılacak bölüm varsa B, B1, B2… şeklinde numaralandırılır.
• Sıralı bir şekilde gitmek şartıyla her bir parsel için bir tane kurum numarası verilir.
• Proje elemanlarının koordinatları yazılmalıdır. Şeritvari harita hazırlanmış ise, some ve yarıçap ile güzergah genişlik bilgileri yer almalıdır. Ayrıca işlemin şekli (kamulaştırma, daimi veya geçici irtifak gibi) liste halinde yer almalıdır.
• Bütün parsellere ait bilgilerin yer aldığı toplu tescil listesi yer almalıdır.
• Şeritvari Kamulaştırma Haritası Örneği
• Pafta bazlı kamulaştırma haritası

1.4. Kamulaştırma Dosyasının Hazırlanması
Kamulaştırma haritası ile birlikte aynı zamanda kamulaştırma dosyası da hazırlanmaktadır. Hazırlanan bu dosya öncelikle İdare tarafından kontrol edilir. İdare tarafından onaylanan harita daha sonra kontrol edilmek üzere Kadastro Müdürlüğü’ne gönderilir.

Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2010/22 sayılı genelgesine göre kamulaştırma işleminde istenilen belgeler belirlenmiştir. Bu nedenle hazırlanan kamulaştırma dosyasında bu belgeler eksiksiz yer almalıdır.

1. Standart formlardan olan Değişiklik Haritaları Yapım ve Kontrol Bilgileri (Ek-10),
2. İdare tarafından alınan ve onaylanan kamulaştırma kararı,
3. Dosyayı hazırlayan Serbest Harita ve Kadastro Mühendislik Bürosu veya Şirketine ait Tescil Belgesi,
4. Şeritvari veya pafta bazlı hazırlanan kamulaştırma haritası,
5. Kamulaştırma işlemine tabi tutulan her bir parsel için hazırlanmış tescil bildirimi (beyanname),
6. Dosya serbest çalışan mühendis tarafından hazırlanmış ise; tip sözleşme, sözleşmeye ilişkin damga vergisinin ödendiğine dair belge,
7. Bilgisayar çizim programına uyumlu, yer kontrol noktaları ve kamulaştırma detay noktaları koordinatlarının yer aldığı dosyaları içeren CD,
8. Parsellerin tescilli yüzölçümleri, yeni hesaplanan yüzölçümleri, fark, yanılma sınırları ile kamulaştırılan ve kamulaştırılmayan kısımlarının yüzölçümlerini gösterir hesap cetvelleri,
9. Kamulaştırma sınır noktalarının arazi de kontrolünden elde edilen veriler ile hazırlanan çizelge ve kayıt dosyası (Ek 14),
10. Arazi kontrolleri için yeni kontrol noktaları tesis edilmiş ise; hesap ve koordinatları (Ek 15), koordinat özet çizelgesi ile röper krokileri,
11. Parseller üzerinde tescilli irtifak hakkı tesis edilmiş ise; irtifak hakkı cetveli (Ek-20),
12. Parseller üzerinde tescilli yapı-muhdesat bulunması durumunda; yapı-muhdesat cetveli (Ek-21),Her bir parsel için hazırlanan kamulaştırma ölçü krokileri Standart kadastro kontrol belgeleri ve kontrol raporu,
13. Teknik bilgi ve belgelerin döner sermaye bedeli ve döner sermaye kontrollük hizmet bedelinin ödendiğine dair belge bulunmalıdır.
14. Standart kadastro kontrol belgeleri ve kontrol raporu,
15. Teknik bilgi ve belgelerin döner sermaye bedeli ve döner sermaye kontrollük hizmet bedelinin ödendiğine dair belge bulunmalıdır.